Profesor Przemysław Czapliński w recenzji naukowej podręcznika akademickiego Literatura polska po 1989 roku napisał: „to książka pionierska i przełomowa. Pionierska, ponieważ jej autorzy jako pierwsi w polskim piśmiennictwie przeprowadzili analizę polskiego życia literackiego ostatnich dwudziestu pięciu lat przy użyciu metodologii Pierre’a Bourdieu. Przełomowa, ponieważ po tej publikacji badania nad polską literaturą nie będą mogły być takie same”. Recenzowany podręcznik jest podsumowaniem projektu w ramach którego powołano zespół kulturoznawców, socjologów i literaturoznawców w celu założenia podwalin pod transdyscyplinę czyli socjologię literatury. Celem projektu była aplikacja metodologii Pierre'a Bourdieu do analizy polskiej literatury po 1989 roku. Punktem wyjścia do realizacji projektu stało się przekonanie, że literatura polska tego okresu jest przedmiotem idealnie nadającym się do badania, głównie ze względu na szereg znaczących przemian regionalnych, takich jak upadek komunizmu, narodziny gospodarki wolnorynkowej i przystąpienie do Unii Europejskiej, oraz ponadregionalnych, w tym globalizację i rozwój mediów, ze szczególnym uwzględnieniem mediów cyfrowych. Zmiany w skali makro wpłynęły na radykalne przemiany na samym obszarze literatury: rozwój nowych instytucji pola (nagród, festiwali), ewolucję pola wydawniczego, pojawienie się nowych aktorów – agentów literackich, specjalistów PR-u, redaktorów prowadzących. Warte zbadania okazały się także metody i zmiany dystrybucji dóbr symbolicznych, rozwój rynku książki i strategii marketingowych, jak również sposób kreowania wizerunku pisarzy. Jednym z podstawowych dociekań badawczych zespołu stało się określenie i zrozumienie wpływu wymienionych czynników na głównych aktorów w polu – wydawców, pisarzy, redaktorów, krytyków. Autorzy i autorki raportu posługiwali się w projekcie narzędziami i słownikiem Pierre’a Bourdieu, które służą do analizy i zrozumienia reguł wycinka społecznej struktury oraz zachowań jego głównych aktorów. Badania – zgodnie z zaleceniami francuskiego socjologa – składały się z trzech operacji. Analizie poddana została najpierw 1. pozycja pola literackiego w odniesieniu do innych obszarów życia społecznego (władzy, ekonomii, edukacji, mediów) oraz jej rozwój w czasie. Następną operację stanowiło badanie 2. wewnętrznej struktury pola literackiego, prawideł rządzących polem literackim, relacji między pozycjami zajmowanymi przez jednostki i grupy oraz reguł gry obowiązujących w polu. Kolejna operacja to 3. analiza genezy habitusów pisarzy i pisarek, czyli systemu dyspozycji głównych aktorów pola literackiego. Główne wyniki badań dotyczyły zagadanień heteronomizacji pola literackiego, niedoformowania habitusu literackiego, poddania autonomii pola, oraz ekspansji pola mediów, gospodarki i władzy politycznej na pole literackie. Wyniki badań opublikowane zostały w raporcie oraz podręczniku akademickim. W ramach projektu powstała także antologia Socjologia literatury, wybór najważniejszych tekstów socjologicznoliterackich ostatnich kilku dekad. Zespół zorganizował także międzynarodową konferencję „Writing Literature, Reading Society”.

Celem projektu było zbadanie uniwersum polskiej literatury po 1989 roku narzędziami socjologii literatury oraz restart tej transdyscypliny w Polsce. Zespół, który powstał w ramach projektu składał się z badaczy afiliowanych przy dziedzinach, które często nawzajem się nie rozpoznawały. Przed zespołem zaczyna się duża praca w kierunku popularyzacji wyników. Z jednej strony będą to zajęcia akademickie, które prowadzone są przez członków i członkinie projektu m.in. na Uniwersytetach Jagiellońskim i Pedagogicznym. Przykładowo w roku akademickim 2015/2016 w Instytucie Kultury UJ dr Piotr Marecki będzie uczył kursu „Literatura polska po 1989 roku” w oparciu o narzędzia zaproponowane w ramach projektu, w charakterze ekspertów zaproszeni zostaną wybrani członkowi i członkinie zespołu badawczego. Poster (wersja polska i angielska) będzie także prezentowana przez zespół w ramach sesji posterowych polskich i międzynarodowych konferencji oraz w miejscach pracy członków zespołu (uniwersytety, placówki badawcze). Badania literackiego pola polskiego były wprawdzie zamierzone i zrealizowane jako projekt całościowy i obejmujący okres 25 lat. Na pewno jednak są obszary, które wymagają dalszego badania zaproponowaną metodologią. W najbliższym czasie zostaną przygotowane dalsze projekty badawcze zespołu (przede wszystkim badanie polskiego literackiego pola lub pól poza Polską), rozważane są także projekty badawcze nad czytelnictwem.

Wyniki

Najważniejsze ustalenia badania: heteronomizacja pola literackiego Badanie ujawniło postępującą heteronomizację pola literackiego, co wywołuje efekt „subwersji logiki pola”. Płynność kryteriów właściwych polu produkcji kulturowej sprawia, że trudno mówić o spójnych literackich obiegach komunikacyjnych czy kanałach dystrybucji prestiżu. Świadomość wpływu czynników ekonomicznych na strukturę pola literackiego rozwija się powoli. Pierwsze dziesięciolecie po transformacji ustrojowej to czas, kiedy ekonomiczne impulsy heteronomizujące są nie tyle negowane, ile raczej ignorowane. Jeśli w przypadku podmiotów instytucjonalnych owa świadomość zaczyna wzrastać już w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, to gdy mowa o indywidualnych aktorach społecznych, wciąż jeszcze mamy do czynienia z intuicyjnym stosunkiem do ekonomii w uniwersum literackim. Analiza pola wydawniczego wykazała również, że wśród aktorów na stanowiskach kierowniczych i zarządzających dominują osoby z wykształceniem humanistycznym. Innym argumentem popierającym wniosek o przesunięciu ku heteronomii jest pojawienie się nowych aktorów w polu (agenci literaccy, specjaliści PR-u, redaktorzy prowadzący). Wszystkie funkcje określone jako nowe, czyli takie, które nie istniały w polu przed 1989 rokiem, to stanowiska balansujące na granicy między heteronomią i autonomią. Warto zaznaczyć, że nowi aktorzy w polu wypowiadają się w imieniu obszaru heteronomii.

Ekspansja pola mediów, gospodarki i władzy politycznej

W przypadku polskiego pola produkcji kulturowej ekonomiczne czynniki heteronomizujące pojawiły się po 1989 roku, stymulując szereg przemian (zmiana sposobów funkcjonowania wydawnictw, sposobów dystrybucji, pojawienie się nowych – polskich i zagranicznych – graczy na rynku, poszerzenie oferty wydawniczej, zmiana relacji między wydawcami a pisarzami i pisarkami). Jak wynika z przeprowadzonej analizy, w procesie heteronomizacji znaczącą rolę odgrywa ekspansja pola mediów, która zmienia status pisarza i pisarki w obiegu społecznym (w latach dziewięćdziesiątych minionego wieku twórcy występują w charakterze autorytetów intelektualnych, w późniejszym okresie – jako komentatorzy rzeczywistości w jej różnych wymiarach, od społeczno-politycznego po egzystencjalny). Co więcej, pole dziennikarskie przekształca także właściwą polu literackiemu hierarchię wyznaczającą miejsce jednostkom i instytucjom dominującym. Coraz częściej nośnikiem władzy staje się kapitał przynoszony z zewnątrz (z innych pól społecznych). Medialne środki konsekracji zaczynają ponadto przeważać nad narzędziami dystrybucji prestiżu właściwymi sferze literackiej. Literatura staje się jedną z wielu form pisania – zaczyna konkurować z tymi nieliterackimi gatunkami, które z racji prostoty przekazu cieszą się dużym zainteresowaniem sektora konsumenckiego. Walka o środki upowszechniania efektów pracy twórczej skłania aktorów pola produkcji kulturowej do bezkrytycznego przyjmowania charakterystycznej dla mediów logiki temporalnej (szybkość i krótkotrwałość przekazu). Jednym z elementów postępującej heteronomizacji w relacjach z władzą bywa także zjawisko mnożenia się festiwali literackich, które nie zawsze świadczy o rosnącej sile i autonomii pola literackiego, lecz bywa również rezultatem wzmożenia się heterogenicznych wpływów, jakim to pole jest poddawane. Jeszcze innym przykładem postępującego uzależnienia od pola władzy jest sposób pozyskiwania środków na aktywność wydawniczą przez małe oraz średnie oficyny (zwykle o strukturze fundacji lub stowarzyszenia, choć nie tylko). Zjawisko to ma wpływ na ich funkcjonowanie (heteronomizacja polityki literackiej) i uzależnia je często od instytucji władzy politycznej (lokalnej i centralnej). Niniejsza obserwacja jest o tyle istotna, o ile ta część pola wydawniczego, odpowiedzialna przecież za dynamikę w polu, pozostaje zależna od publicznych grantów.

Poddanie autonomii pola

Badanie ujawniło również brak wykształcenia mechanizmów obronnych dotyczących autonomii pola. W zgromadzonym materiale empirycznym prawie wszyscy aktorzy wypowiadali się negatywnie o roli, jakości i pozycji krytyki literackiej. Nieufność wobec tego gracza, który mógłby wywierać istotny wpływ na autonomię pola, jest znacząca. W ślad za tymi rozpoznaniami podążają kolejne – analiza obecności nowej literatury w systemie edukacji wykazuje, że dzieła powstałe po 1989 roku są niedostatecznie prezentowane w publikacjach o charakterze podręcznikowym. Ich obecność w programach szkolnych została ograniczona do minimum. Szkoła nie rozwija lekturowych nawyków, nie kształci przyszłych odbiorców literatury. Skoro młodzi ludzie nie dysponują odpowiednimi narzędziami poznawczymi, ich możliwości nawiązania „łączności” ze współczesnym uniwersum literatury pozostają ograniczone.

Niedoformowanie habitusu literackiego

Badaniem objęto blisko setkę pisarzy i pisarek, z którymi zespół socjologów i socjolożek przeprowadził wywiady ustrukturyzowane. Uwagę zwraca dość duże, a czasami nawet bardzo duże rozproszenie postaw, opinii i sposobów zachowania się autorów i autorek wobec kwestii fundamentalnych dla ich społecznego funkcjonowania zarówno w ich własnym polu literackim, jak i poza nim. W większości przypadków trudno znaleźć twierdzenie, praktykę, wartość czy przekonanie, które byłoby podzielane przez więcej niż jedną trzecią badanych. I dotyczy to tak podstawowych zagadnień jak: relacje z mediami i z wydawnictwami, stosunek do grupowania się i zrzeszania czy zdanie na temat nagród oraz stypendiów literackich. Na podstawie przedstawionych analiz z dużą pewnością można stwierdzić, że nie istnieje coś takiego jak wyraźnie wyodrębniony habitus literacki. Oznacza to, iż wybory i strategie życiowe badanych autorów i autorek determinuje przede wszystkim coś innego niż fakt zajmowania się literaturą. To niedoformowanie habitusu literackiego pośrednio świadczy również o dużym nacisku sił heteronomicznych wobec pola literackiego na podmioty działające w jego obrębie, a nawet więcej: wskazuje na to, że siły heteronomiczne (rynek, media, władza polityczna) przeważają nad autonomicznymi. Jednym ze zjawisk związanych z tym faktem jest podwójne życie twórców (posiadanie w przypadku prawie 100% rozmówców dodatkowego zawodu wynikające z niemożliwości utrzymania się z uprawiania literatury), czyli z ich zanurzeniem nie tylko w polu literackim, lecz także w innych polach.

Profesor Przemysław Czapliński w recenzji naukowej podręcznika akademickiego Literatura polska po 1989 roku, który jest podsumowaniem projektu, napisał: „to książka pionierska i przełomowa. Pionierska, ponieważ jej autorzy jako pierwsi w polskim piśmiennictwie przeprowadzili analizę polskiego życia literackiego ostatnich dwudziestu pięciu lat przy użyciu metodologii Pierre’a Bourdieu. Przełomowa, ponieważ po tej publikacji badania nad polską literaturą nie będą mogły być takie same”. Jak wynika z tej recenzji rodzimego autorytetu, projekt nie tylko rozwinął dyscyplinę socjologii literatury, ale także polskie literaturoznawstwo, które – wg prof. Czaplińskiego – w dalszym rozwoju będzie się odnosić do wyników badań. Autorzy i autorki projektu wykonali wiele zabiegów w celu popularyzacji słownika socjologiczno literackiego: od cyklów wykładów, poprzez numery monograficzne pism naukowych „Przegląd Kulturoznawczy”, liczne publikacje oraz zorganizowanie międzynarodowej konferencji naukowej. Jednym z głównych założeń projektu było dostarczenie słownika do badań socjologiczno-literackich. Udało się to zrealizować poprzez wydanie antologii Socjologia literatury. która ukazała się 38 lat od daty wydania zbioru W kręgu socjologii literatury: antologia tekstów zagranicznych, który prezentował klasyczne studia socjologicznoliterackie. Przygotowany przez zespół wybór miał na celu przedstawienie jednej z linii rozwojowych zachodniej socjologii literatury (od tzw. „złotego okresu” socjologii literatury, czyli przełomu lat 70. i 80. XX w., aż do dziś), przybliżenie jej polskiemu czytelnikowi, a także zainspirowanie nowych badań nad społecznym wymiarem funkcjonowania literatury. Książka zawiera zatem przegląd niemal wszystkich istotnych obecnie kierunków badań socjologicznoliterackich, uwzględnia również najważniejsze zagadnienia związane ze społecznym aspektem produkcji, dystrybucji, recepcji oraz interpretacji literatury. Prezentuje ona w przeważającej większości klasyczne już teksty (znane, kanoniczne eseje i fragmenty książek) najważniejszych autorów zajmujących się tą dziedziną, wśród których są: Jacques Ranciére, Terry Eagleton, Raymond Williams, Tony Bennett, Wendy Griswold, Gisele Sapiro, John Guillory, Kieran Dolin, David Attwell, Ted Striphas czy Bill Readings. Część z autorów oprócz opisu kluczowych kategorii socjologii literatury, przedstawia też metodologicznie odkrywcze i wartościowe interpretacje dzieł literackich w perspektywie socjologicznej (szczególnie: Martha Nussbaum i David Attwell). Antologia zatem podobnie jak podręcznik akademicki, który powstał w ramach projektu to 1) kompendium dla uczniów szkół średnich oraz studentów kierunków literaturoznawczych i kulturoznawczych; 2) źródło podstawowych materiałów dla badaczy, którzy zainteresowani są socjologiczną analizą polskiego i zagranicznego pola literackiego; 3) a także poręczne vademecum dla wszystkich aktywistów literackich, którzy – pracując w instytucjach kultury – szukają narzędzi teoretycznych, za pomocą których można opracować programy rozwoju uniwersum literatury (teksty pomieszczone w książce mogą się okazać szczególnie inspirujące dla osób zajmujących się działaniami mającymi na celu rozwój czytelnictwa).

Książki podsumowujące badania i projekt

Autor zbiorowy

Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Raport z badań

ZAMÓW W NASZYM E-SKLEPIE

POBIERZ DARMOWY PDF: TUTAJ

Niniejszy raport z badań powstał w ramach projektu Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki. Nadrzędnym celem projektu był naukowy opis dwudziestu pięciu lat rozwoju pola literackiego w Polsce (1989–2014) i zachowań jego głównych aktorów (pisarzy i pisarek, wydawców, agentów literackich i tak dalej) za pomocą teoretycznych narzędzi zaproponowanych przez francuskiego socjologa Pierre’a Bourdieu. Intencja zespołu badawczego była także pionierska na taką skale aplikacja narzędzi socjologicznych do refleksji literaturoznawczej w Polsce po 1989 roku. Badania przeprowadzone przez socjologów, kulturoznawców i literaturoznawców składały się z trzech części: analizy pozycji pola literackiego w odniesieniu do innych obszarów życia społecznego (władzy, ekonomii, edukacji, mediów) oraz jej rozwoju w czasie, analizy wewnętrznej struktury pola literackiego oraz analizy genezy habitusów pisarzy i pisarek.

• • •

Red. Grzegorz Jankowicz, Michał Tabaczyński

Socjologia literatury. Antologia

ZAMÓW W NASZYM E-SKLEPIE

Pośród wielu zaniechań polskiej humanistyki niedostateczna obecność socjologii literatury nie jest być może tym najważniejszym czy – z innej perspektywy – najgroźniejszym. A jednak wydaje się być jednym z najbardziej wymownych. Ominęła nas długa i ciekawa linia rozwojowa badań literackich na Zachodzie, którą ta antologia próbuje – w jeden z kilku możliwych sposobów – zrekonstruować i przybliżyć. Wszystko wskazuje na to, że dzisiaj – na tym etapie rozwoju badań literackich i kulturowych, ale także w obecnym stadium rozwoju życia społecznego – ta wiedza wydaje się nieodzowna. Komu bowiem może się przydać socjologia literatury? Otóż nie tylko akademikom zajmującym się badaniem społecznych warunków, w których literatura powstaje i w których na co dzień funkcjonuje. Narzędzia socjologiczne są niezbędne również aktywistom działającym w instytucjach, których celem jest dynamiczny rozwój literackiego uniwersum ze szczególnym uwzględnieniem czytelnictwa.

• • •

Red. Grzegorz Jankowicz, Piotr Marecki, Michał Sowiński

Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre'a Bourdieu. Podręcznik

ZAMÓW W NASZYM E-SKLEPIE

Podręcznik Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre'a Bourdieu to książka pionierska i przełomowa. Pionierska, ponieważ jej autorzy jako pierwsi w polskim piśmiennictwie przeprowadzili analizę polskiego życia literackiego ostatnich dwudziestu pięciu lat przy użyciu metodologii Pierre’a Bourdieu. Przełomowa, ponieważ po tej publikacji badania nad polską literaturą nie będą mogły być takie same.

Prof. Przemysław Czapliński (fragment recenzji)

• • •

Jestem przekonany, że praca Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre'a Bourdieu. Podręcznik nie tylko zaciekawi zainteresowanych – bądź to społecznymi ramami literatury, bądź to koncepcją Pierre’a Bourdieu. Książka ta ma także szanse przykuć uwagę czytelnika, który wcześniej ani jednym (socjologia literatury) ani drugim (perspektywa i aparat pojęciowy Pierre’a Bourdieu) specjalnie się nie interesował.

Prof. Krzysztof Łęcki (fragment recenzji)

• • •

Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji nr DEC-2011/01/D/HS2/05129

Wykonawcy i eksperci

• Piotr Marecki,
• Grzegorz Jankowicz,
• Jan Sowa,
• Michał Tabaczyński,
• Mariusz Pisarski,
• Michał Sowiński,
• Maciej Jakubowiak,
• Tomasz Warczok,
• Iwona Bojadżijewa,
• Paweł Hess,
• Alicja Palęcka,
• Jacek Kubera,
• Marta Trawińska,
• Piotr Antoniewicz,
• Radosław Sierocki,
• Elżbieta Okroy, Ewa Okroy,
• Piotr Płucienniczak,
• Sabina Drąg,
• Łukasz Moll,
• Patrycja Kruczkowska,
• Arkadiusz Faltyn,
• Jerzy Franczak,
• Ewa Majewska,
• Ewelina Sasin,
• Kaja Puto.

4 zadania projektu

• badania (habitus i pole),
• organizacja konferencji,
• reader,
• podręcznik.

Projekt w liczbach

• Wywiady: 80
• Wykłady: 17
• Konferencja międzynarodowa: 6 keynote address, 24 referentów
• 2-dniowe szkolenie zespołu ekspertów
• Biblioteka projektu: ok. 150 pozycji
• Teksty: opublikowane (0), złożone do publikacji (3), in progress (3)
• Numery monograficzne czasopism: „Teksty Drugie”, „Praktyka Teoretyczna”
• Upowszechnianie: Konferencje międzynarodowe (2), Konferencje polskie (6)
• Spotkania zespołu badawczego: ok. 15 / teksty do readera: 22

Słowa klucze

status socjologii literatury dzisiaj / socjologia literatury w Polsce / zaangażowanie a literatura / ekonomia i literatura / prawo i literatura / alienacja pracy twórczej / prekaryzacja pracy / habitus / walka klas / Bourdieu a Ranciere / Bourdieu a Butler / kontunuatorzy Bourdieu / nośniki tekstu / remediacja druku / socjologia literatury nowych mediów / festiwale literackie / rynek książki w Polsce po 1989 roku / wykłady monograficzne: Michaels, Ashton, Montfort

Upowszechnianie – wykłady w ramach projektu (1)

• Michał Tabaczyński, Literatura a zaangażowanie. Wokół Terry`ego Eagletona i Raymonda Williamsa
• Mariusz Pisarski, Wokół zagadnienia socjologii literatury nowych mediów
• Grzegorz Jankowicz, O aplikowaniu narzędzi z zakresu socjologii do teorii literatury
• Maciej Jakubowiak, Prawo i literatura. Wstępne rozpoznania
• Piotr Puldzian Płucienniczak, Socjologia literatury a walka klasowa
• Michał Sowiński, Ekonomia i literatura - wzajemne uwarunkowania (rozpoznania wstępne)
• Jerzy Franczak, Pierre Bourdieu - marksista parmenidejski (krytyka Jacques'a Rancière)
• Ewa Majewska, Cenzura, Butler, Bourdieu. Paradoksy performatyki i dyskurs rozerwany afektem
• Michał Tabaczyński, Koniec książki, początek. Historia medium i problemy remediacji na podstawie J.D. Boltera

• Michał Sowiński, Ekonomiczne uwarunkowania literatury. „Barbara Radziwiłówna z Jaworzna Szczakowej” Michała Witkowskiego
• Grzegorz Jankowicz, W.B. Michaels: od ideologii estetycznej do politycznej idei literatury
• Mariusz Pisarski, Komputer jako narzędzie kontrkultury. Strategie cyfrowej humanistyki według Nicka Montforta
• Michał Sowiński, Jennifer Ashton – od modernizmu do postmodernizm. Intencja, sens, polityka
• Tomasz Warczok, Socjologia literatury Pierre'a Bourdieu – kontynuacje, inspiracje, krytyka
• Grzegorz Jankowicz, (Polskie) Festiwale literackie jako narzędzie ekspansji pola literackiego
• Piotr Marecki, Comparative Textual Media – świadomość nośnika tekstu w dobie cyfrowej humanistyki
• Jakub Woynarowski, Visual Storytelling: metody wizualizacji wiedzy

Upowszechnianie – udział w konferencjach (I)

• 4.03.2013, Tokio, Japonia, "Avant-garde and the Consecrated. The Post-1989 Polish Literary Field", World Literature and Japanese Literature in the Era of Globalization, University of Tokyo
• 24-25.05.2013 r., Jan Sowa, Grzegorz Jankowicz, Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre'a Bourdieu. Zarys badania, Bourdieu po polsku, Uniwersytet Warszawski
• 09-10.05.2013 mgr Michał Tabaczyński, „W ministerstwie głosów cały dzień śpiewają”. O poezji jako walce w polu literatury, władzy i przestrzeni społecznej w świetle teorii Pierre’a Bourdieu, Ogólnopolska konferencja naukowa “Poezja polska po roku 2000. Tekst – kontekst – lektura”, UMK, Toruń
• 16-17.05.2013, Dr Piotr Marecki: Między literaturą kolesiowską, minimalizmem a Working Class Literature. Przypadek Jana Krasnowolskiego, Opór – protest – wykroczenie II Międzynarodowa Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa
• 19.06.2013, Dr Mariusz Pisarski, The strategies of e-poetry in Poland (and elsewhere). A talk and presentation given at e-Poetry Festival, London
• 11-14.09.2013, mgr Alicja Palęcka, „Alienacja pracy kreatywnej. Bycie pisarzem w Polsce” X Zjazd Polskiego Towarzystwa Socjologicznego Co po kryzysie? (Szczecin, 11-14 września 2013)
• 25 października 2013, Seminarium Nadmiar pracy, brak pracy, prekaryzacja pracy, Wrocław
• 24-25.10.2013 mgr Ewelina Sasin, dr Piotr Marecki, Rola internetu w przejściu od ruchu wydawniczego do rynku książki w Polsce po 1989 roku, Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika

Writing Literature, Reading Society. International Conference

If one were to identify a single trait distancing literary theory in the East of Europe from its international counterpart, it would be the almost complete lack of interest in social and economic issues among the mainstream literary theorists in East European countries.

While on the international level such prominent scholars as Frederic Jameson, Gayatri Spivak, Jacques Rancière, Walter Benn Michaels, Judith Butler, Edward Said and Pierre Bourdieu have pointed out, in various ways, the bilateral intertwinement of literature, politics, economy and society, the literary theory in the East - with just a few exceptions - seems to remain blind to such issues as class struggle, material inequalities, emancipation, power relations, post-colonial dependencies, etc. This attitude is combined with an attempt to completely remove Marxism and Critical Theory from the mainstream of literary studies. It's an unfortunate stance, since the so-called post-communist countries have gone through a painful neoliberal transformation in the past two decades that has profoundly marked not only their societies, but their literatures as well. In the wake of neoliberal advancement in the core states of the capitalist economy and the social perturbation that it has caused (financial crisis, occupy movements, growing poverty, deepening inequality) there is, we believe, a lesson to be learned from the East European experience. And this can be achieved by reading the literatures of the so-called post-communist countries.

The problem is, however, that literature is still too often defined as 'the strange institution' (as Jacques Derrida once put it) which aims at breaking social or political rules, deconstructing and reinventing them during the process of constant negotiation between the singular and the general. From this perspective, any literary text formulating a diagnosis of a certain social problem is perceived as an attempt at subjecting the idiom to an oppressive order of socio-political regulations. Literature has no essence, and as such it is free to change itself and adapt to new forms (not only literary but also social and political). The Writing Literature, Reading Society conference is conceived to radically challenge this kind of attitude. For us, literature does not adapt to new forms but actively changes them. It is the foundation of social order, and therefore any literary act is an intervention in the socio-political field. The question is: what kind of intervention is made by contemporary writers?

The conference will bring together literary scholars and social theorists from various countries in the hope of stimulating fruitful research into social, economic and political issues within the framework of literary studies. We would like to confront the most insightful inquiries into the literary production in the East with the most inspiring social and literary theory from the West. We believe it will be a fruitful and stimulating encounter for both parties.

• • •

• • •

The newsletter can be downloaded from: http://ha.art.pl/writing_literature_reading_society/wlrs_newsletter.pdf

• • •

Facebook event

• • •

28-29 October 2013

Kraków, Poland

The Kraków Voivodeship Public Library

1 Rajska street (room 315)

• • •

Day 1: 28 October 2013

9:00 - 10:00 Registration & coffee

10:00 - 10:15 Opening and welcome

10:15 - 13:00

Session 1. Literature - Politics - Society (chaired by Jan Sowa)

• Keynote lecture: Walter Benn Michaels, The Beauty of a Social Problem: Beyond Poststructuralism, Postmodernism and Even Postcommunism
• Discussion

• Hulya Bulut, Özge Soylu Bozdağ, The Transformation of Sufism and Conservatism in the Turkish Literature: Love and Dervish Gate
• Alexander Kure, The Use of Revolutionary Aesthetics in Ngugi wa Thiong'o and Micere Gathae Mugo's The Trial of Dedan Kimathi and Bate Besong's Requiem for the Last Kaise
• Discussion

• Viktoria Grivina, "A Nice Virus": Predicting Counterculture Fiction via Modern World Taboos
• Garima Kalita and Uddipana Kalita, Reading and The Process of Subversion
• Discussion

13:00 - 14:00 Lunch break

14:00 - 17:00

Session 2. Against Sociologists (chaired by Maria Kobielska)

• Keynote lecture: Michał Paweł Markowski,Who Needs Sociology of Literature?
• Discussion

15:00 - 15:15 Coffee break

• Paweł Szypowski, Why Literature Cannot Believe in Society Too Much
• Paweł Wolski, Who Needs Holocaust Studies? Writing Structurally, Reading Corporeally
• Discussion

• Tomasz Kitliński, Society's Hospitality to the Other? Sociologies of Literature in Poland and Beyond
• Elżbieta Okroy, Ewa Okroy, Toward a New Society - Beyond Language

17:00 - 17:15 Coffee break

17:15 - 20:00

Session 3. Writers - Institutions - Market (chaired by Alicja Palęcka)

• Keynote lecture: Grzegorz Jankowicz, Dubravka Ugrešić's Socio-politcal View upon Literature
• Discussion

• Magdalena Nowicka, Writers, Public Intellectuals and Entrepreneurs of the Self: Economy of the Literary Public Sphere
• Monika Popow, The Emancipation of Creatives. Literature in Time of Cognitive Capitalism
• Discussion

• Maciej Jakubowiak, New Polish Literature Under the Law
• Gökhan Mülayim, Processes of Marketization of Kurdish Books in Turkey

Day 2: 29 October 2013

9:30 - 10:00 Coffee

10:00 - 12:45

Session 1. Writing and/against Identity (chaired by Michał Sowiński)

• Keynote lecture: Jennifer Ashton:Labor and the Lyric: The Politics of Self-Expression in Contemporary American Poetry
• Discussion

• Karolina Krasuska, Always Localize! Maria Komornicka/Piotr Odmieniec Włast and Polish Femiminist/Queer Criticism
• Jędrzej Burszta, Against the Galactic Suburbia. American Radical Feminism and Science Fiction
• Discussion

• Marta Koronkiewicz, Does This Poem Work for You?
• Piotr Sobolczyk, The Anxiety of (Social) Influence

12:45 - 13:45 Lunch break

13:45 - 16:45

Session 2. Literature and the Constitution of Society (chaired by Krzysztof Wolański)

• Keynote Lecture: Przemysław Czapliński, Games in literature. The rules and rates of contemporary literary life in Poland
• Discussion

14:45 - 15:00 Coffee break

• Kamil Rusiłowicz, Writing Poland as the Other of Marxist Geographical Materialism
• Paweł Kaczmarski, The Common Reader Goes Shopping
• Discussion

• Oksana Lykhozhon, The Concept of Europe in Literature. Writing Europe - Making the Union?
• Stanley Bill, Uses of Theory: "Postcolonialism" and the Polish Right

16:45 - 17:00 Coffee break

17:00 - 19:45

Session 3. New Media - New Society? (chaired by Anna Nacher)

• Keynote lecture: Nick Montfort,Electronic Literature and Other Forms of Popular Creative Computing

• Maciej Maryl, Sociology of Literature Goes Online: Concepts, Problems, Methods
• Lidia Gąsowska, Beyond fan fiction. Writing as a desire
• Discussion

• Emilia Branny-Jankowska, American and Polish Cybertext Writers on the Society and its Media
• Jagoda Cierniak,Piotr Siwecki: Avant-garde Activity as a Form of Resistance against the Publishing Market

19:45 - 20:00

The Moment of Conclusion

• • •

Organizator:

Organized by Fundacja Korporacja Ha!art as a part of the "Pierre Bourdieu and Polish Literature after 1989" research grant number 2011/01/D/HS2/05129 founded by the National Science Center

• • •

Partner:

• • •

Matronat medialny: