Niż

Życie w kamienicy przy ulicy Opaczewskiej w Warszawie zdaje się płynąć powolnym rytmem. Nic nie zwiastuje katastrofy. Bohaterki książki: Czarna Mańka, pani Maria, Marysia i paniopan Marian, uwikłane w swoje życiowe role matek gastronomicznych, rodziców ubraniowych, córek różowych, cukierników i handlarek bazarowych, otwierają nam drzwi swoich mieszkań. "Kieszonkowy atlas kobiet" to współczesna legenda miejska z wątkiem kryminalnym.

• • •

Wybrane opinie mediów:

""Kieszonkowy atlas kobiet" bawi się naszymi schematami myślenia o ludziach. Uczy współczucia, podważa pojęcie normy, mówi o tresowaniu do roli. Ale przede wszystkim opowiada - zupełnie sprawnie, wzruszająco, ciekawie - współczesne wielkomiejskie legendy, romantyczne baśnie na opak, w których czuć ducha piosenek Maleńczuka i zapach zapyziałych podwórek. Chutnik jest doskonałą obserwatorką, ma poczucie humoru i słuch językowy - dzięki czemu debiut udał się jej znakomicie."

Agnieszka Wolny-Hamkało, Polityka

"Wyjątkowo udany debiut. (..) Sylwia Chutnik ma świetny słuch, zmysł groteski i poczucie humoru. Dostrzega drobne detale."

Kazimiera Szczuka, Wysokie Obcasy

""Kieszonkowy atlas kobiet" Sylwii Chutnik w zaskakujący sposób łączy motywy żydowskie z polskimi, przekracza wszelkie podziały, odzyskuje opisywane miasto w geście feministycznej rewolty. Jej świat to nie tylko dzisiejsza kamienica na Opaczewskiej, podobnie omszała i zapluta jak ta u Masłowskiej, bazarówy spod Hali Banacha, ludność zajęta warzywami i szmatami. To również drobiazgowo przez nią zrekonstruowane miejsca zbiorowych gwałtów wojennych, kanały - i te, którymi wychodzili z getta, i te z powstania warszawskiego. Młoda autorka z niesłychaną zdolnością budowania symbolu powołuje do życia warszawską Boginię."

Kazimiera Szczuka, Polityka

"Pełna pasji powieść przekonująca, że lewicowo-feministyczna literatura tendencyjna może być czymś więcej niż doraźną publicystyką, zaś Muzeum Powstania Warszawskiego i jego polityczne zaplecze wcale nie mają na pamięć o powstaniu monopolu."

Paweł Dunin-Wąsowicz, Lampa

"Gęsty język, bogactwo narracji, wyobraźnia i odwaga - oto cechy opowieści Sylwii Chutnik. Nie zdziwię się, jeśli okaże się, że w nadchodzącym roku spadnie na nią deszcz nagród i wyróżnień."

Marcin Wilk, Dziennik Polski

Chutnik tworzy cztery dowcipne, niezwykle sprawne językowo portrety. Pod gorzką ironią i humorem skrywa się tutaj smutek, zwłaszcza, że autorka nie tylko skupia się na jednostkowych historiach czterech kobiet, ale pokazuje, że takich, jak one w tym kraju są tysiące. (?) Chutnik, mimo skupienia się na temacie kobiecego wykluczenia, nie pisze jednak pseudofeministycznego, gniewnego manifestu. Tworzy za to barwne, zabawne historie, który szybko i gładko się czyta, ale po lekturze pozostaje pewien niepokój. Że te wszystkie Mańki, Marie, Mariany i Marysie to Polska właśnie.

Grzegorz Sępniak, independent.pl

• • •

Nagrody i wyróżnienia:

Tytuł Najlepszej Książki Roku 2008 w plebiscycie radiowej Trójki

Paszport Polityki w kategorii literatura 2008.

• • •

O książce:

Każdy z rozdziałów "Kieszonkowego atlasu kobiet" ("Bazarówy", "Łączniczki", "Podróby", "Księżniczki") rozpoczyna się od ujęcia "panoramicznego", w której pokazane zostają bezimienne kobiece typy i zarysowane warunki ich bytowania. Następnie autorka przechodzi do "zbliżenia" i skupia się tylko na wybranej przedstawicielce wyodrębnionego przez siebie "gatunku". Czwórkę głównych, reprezentujących różne pokolenia bohaterów - bo jeden z nich to zniewieściały mężczyzna - łączy to, iż są mieszkańcami tej samej kamienicy. Ich oddzielne światy składają się więc na jedną rzeczywistość. Jeśli potraktuje się ją jako "rzeczywistość ulicy Opaczewskiej" w Warszawie, to, stosując biologiczne kryteria Sylwii Chutnik, można o niej mówić jako o ekosystemie, a o jej mieszkańcach jako o reprezentantach gatunku autochtonicznego, który decyduje o relacjach wewnątrz systemu.

Jeśli połączy się ze sobą dwa chwyty zastosowane przez pisarkę, to nasuwa się porównanie do dokumentalnego filmu przyrodniczego. A jednak: wybrane typy nie są reprezentatywne, nie odzwierciedlają charakterystycznego modelu życia, lecz są intrygujące psychologicznie. Autorka nie postępuje jak behawiorystka, lecz dokonuje wglądu w duszę portretowanych. Czy raczej tę duszę im stwarza. Próbując dociec, dlaczego Maryśka oszalała, pani Maria postanawia umrzeć, pan Marian nie jest w stanie związać się z żadna kobietą, a nastoletnia Marysia nocą zamienia się w terrorystkę. Bada więc nie społeczne, lecz indywidualne uwarunkowania ich życiowych decyzji.

Dla przykładu pani Maria wciąż nie może się otrząsnąć z wojennej traumy. Ta była dzielna łączniczka z powstania warszawskiego, cudem ocalona, gaśnie w całkowitej samotności. Schorowana i bezradna, zdobywa się na ostatni akt protestu, zdaje sobie jednak sprawę, iż jej samobójcza demonstracja pozostanie niezauważona. Przypadek pani Marii odzwierciedla losy dawnych bohaterów, którzy pod koniec życia skazani są na zapomnienie i wegetację w straszliwych warunkach.

Inne opisane w książce losy są równie poruszające, choć Chutnik opisuje je w tonacji tragikomicznej.

Dystans, z jakim się do nich odnosi i jaki wymagany jest od biologa-dokumentalisty, nie przesłania jej ogromnej wrażliwości. To ona, obok przemyślanej koncepcji tego zbioru opowiadań i umiejętności konstruowania zarówno narracji, jak i wiarygodnych portretów grupy społecznej oraz jednostki, wyróżnia młodą autorkę. Jeszcze nie w pełni samodzielną, dopiero szukającą własnego głosu, ale znakomicie rokującą i z pewnością najciekawszą spośród debiutujących w tym roku dwudziestokilkulatków.

Marta Mizuro, Instytut Książki

• • •

Sylwia Chutnik - (urodzona w 1979 r., w Warszawie) kulturoznawczyni i absolwentka Gender Studies. Działaczka społeczna. Prowadzi Fundacje MaMa, zajmującą się prawami matek w Polsce. Jest członkinią Porozumienia Kobiet i przewodniczką miejską po Warszawie, oprowadzającą po autorskich trasach śladami wybitnych kobiet. Prywatnie Radykalna Gospodyni Domowa. "Kieszonkowy atlas kobiet" jest jej literackim debiutem, za który w 2009 roku otrzymała Paszport Polityki - jedną z najbardziej prestiżowych nagród w dziedzinie polskiej kultury, "za wyjątkowy słuch literacki, umiejętność zaglądania pod podszewkę miasta oraz portrety ludzi nakreślone z ogromną wrażliwością."

• • •

Teksty powiązane z książką "Kieszonkowy atlas kobiet":

Krzysztof Varga - Kieszonkowy atlas kobiet, Gazeta Wyborcza 06.05.2008

Justyna Sobolewska - Nadchodzą niebezpieczne dziewczynki, Dziennik 20.06.2008

Michał R. Wiśniewski - W domach z betonu nie ma wolnej miłości, esensja.pl

Sylwia Chutnik: Stara kobieta to trzecia płeć - wywiad z autorką, Dziennik 07.02.2009

Nie zaznasz tu pokoju - z Sylwią Chutnik rozmawia Justyna Sobolewska, Polityka 03.03.2009

Punk rock pomaga - z Sylwią Chutnik rozmawia Janusz Paliwoda, artPapier nr 126 (15.03.2009)

• • •

Kieszonkowy atlas kobiet w naszej księgarni internetowej