Celem, o ile można dokonywać takich uogólnień, było uwolnienie od pewnych stanowisk, a nie ich ustalenie. Dystopia jest oczywiście wszechobecnym instrumentem narracji – zarówno jako hegemoniczna teoria dyskursu, jak i dominujący społecznie tryb estetyczny. A jednocześnie, jak każdy chałupniczy rewolucjonista, wykorzystuję instrumenty i broń będące w dyspozycji tyrana, ryzykując, że obróci się to przeciwko mnie i stanę się lustrzanym odbiciem wcześniejszego reżimu.

Co się tyczy nowych terminów, idei i modeli, które zaproponowałem, mogę tylko mieć nadzieję, że są na tyle użyteczne, by zasługiwać raczej na jawną i otwartą krytykę (i nie poddadzą się bez walki) niż na milczenie. Ich wartość jest zapewne przejściowa i będą się zacierać w miarę rozwoju dyskursu o „literaturze elektronicznej” (i rozwoju jej samej) na wielu „polach badań” studiów kulturowych. Tak szerokie wykorzystywanie neologizmów (takich jak cybertekst, ergodyczny czy przedmiot intrygi) jest widomym znakiem momentu gwałtownej zmiany, którego teraz doświadczamy. Wyobrażenie tego, co nowe, nigdy nie jest jednoznaczne i jeśli użycie tych neologizmów sprawia wrażenie wewnętrznej sprzeczności lub bezcelowości w studium usiłującym odsłonić ideologiczne siły stojące za podobnymi neologizmami (w stylu: „interaktywna fikcja”, „hipertekst” i tym podobne), na swoją obronę mogę powiedzieć, że starałem się, by moje pojęcia były mniej dychotomiczne i bardziej analityczne w porównaniu do dostępnych alternatyw. Moją ambicję stanowiło uczynienie ich zarówno czytalnymi, jak i pisalnymi (co wskazuje też na problem, jaki generują te Barthes’owskie terminy lub, przynajmniej, moje ich rozumienie): czytalnymi w tym znaczeniu, że ich denotacja winna być możliwie jasna (przyznaję, że jestem, czy też staram się być – jak to nazwała ostatnio Gayatri C. Spivak – „fetyszystą klarowności”); pisalnymi w tym znaczeniu, że chcę, byś ty, czytelniku, stał się użytkownikiem w trybie transcendującego, współtwórczego autorstwa. Proszę, używaj tych terminów w sposób, jaki przyniesie ci zadowolenie, poprawiaj je, obalaj, a jeśli chcesz – likwiduj. (Lub ignoruj, jeśli koniecznie musisz). Pamiętaj tylko – jak i ja starałem się pamiętać, wedle zalecenia Donny Haraway [...] – o „przyjemności z pomieszania granic i odpowiedzialności w ich wytyczaniu”.

• • •

Espen Aarseth – badacz i teoretyk hipertekstu i literatury elektronicznej, ludolog, wykładowca IT-Universitetet w Kopenhadze, redaktor naczelny czasopisma „Game Studies”. Autor już dziś klasycznej, ale nadal rewolucyjnej książki poświęconej teorii literatury cyfrowej Cybertext. Perspectives on Ergodic Literature (Baltimore 1997; wyd. polskie Cybertekst. Spojrzenia na literaturę ergodyczną, Kraków-Bydgoszcz 2014). Jego esej Hyper/Text/Theory znalazł się w fundamentalnym podręczniku The New Media Reader (Boston 2003).

• • •

Kontakt w sprawie egzemplarzy recenzenckich: ewelina.sasin@ha.art.pl

• • •

Więcej o książce Cybertekst. Spojrzenia na literaturę ergodyczną Espena Aarsetha w katalogu wydawniczym Korporacji Ha!art

Cybertekst. Spojrzenia na literaturę ergodyczną w naszej księgarni internetowej

• • •

Wydawcy:

• • •

Publikacja wydana w ramach Programu Liberatak realizowanego przez MCK w Bydgoszczy